چرا ایزوله(عایق) کردن محیط مهم است؟

امروزه ایزوله کردن و استفاده از عایق‌ صوتی، از چند جهت اهمیت ویژه‌ای دارند. دلیل اصلی نصب این عایق‌ها، جلوگیری از ورود و خروج صدا به داخل یا خارج ساختمان است. 

البته دلیل مهم‌تر آن، ممانعت از «ورود» صداست. اما تا حالا به این فکر کرده‌اید که چرا ایزوله یا آکوستیک کردن محیط، تا این حد مهم و حائز اهمیت است؟

با ذکر ۲ مثال، اهمیت این موضوع را نشان می‌دهیم: یک اتاق ضبط را در نظر بگیرید. در چنین محیط‌هایی، ما به یک صدای تمیز و شفاف نیاز داریم. بنابراین اطمینان از عدم سرایت اصوات اضافه به محیط ضبط، واقعا ضروری است. یا مثلا در اتاق‌های میکس/کنترل یا تئاترهای خانگی و یا حتی اتاق‌های پخش موسیقی، برای شنیدن جزئیات صدا و محدود نشدن دامنه داینامیکی، باید نویز محیط را به حداقل میزان ممکن برسانیم. 

 

برای درک بهتر این موضوع، بیائید به یک مثال نگاه کنیم:

فرض کنید یک سینمای خانگی دارید که می‌تواند اصوات را با قدرت ۱۰۰ دسی‌بل تولید کند. در یک اتاق معمولی، نویز محیط حدودا ۵۰ دسی‌بل است. در حقیقت فنِ سیستم تهویه، ماشین لباس‌شویی، ماشین ظرف‌شویی، راه رفتن افراد، صداهایی که از پنجره به داخل وارد می‌شوند و… همه و همه در میزان نویز محیط نقش دارند. در این حالت، حداکثر دامنه داینامیکی که محیط یا سیستم پخش ارائه می‌دهد، حدود ۵۰ دسی‌بل است. اگر یادتان باشد، قدرت خروجی صوتی سیستم پخش شما ۱۰۰ دسی‌بل بود. پس وقتی نویز محیط(۵۰ دسی‌بل) را از آن کم کنیم، توان واقعی چنین محیطی، ۵۰ دسی‌بل خواهد بود. 

حالا اگر همین محیط را با فوم آکوستیک ایزوله کنیم، میزان نویز محیط ۲۰ الی ۳۰ دسی‌بل کاهش می‌یابد. در نتیجه اگر از همان تجهیزات استفاده کنیم، حالا توان واقعی و حداکثر دامنه داینامیکی که محیط یا سیستم پخش ارائه می‌دهد، ۷۰ الی ۸۰ دسی‌بل خواهد بود. به هر حال ایزوله کردن محیط، دامنه داینامیکی را افزایش می‌دهد و با افزایش دامنه داینامیکی، دیگر نیاز نیست برای شنیدن اصوات جزئی، هارمونی‌ها و… ولوم را افزایش دهید. 

به‌طورکلی، صدا به ۲ طریق بین محیط‌های مختلف منتقل می‌شود:

از طریق هوا
از طریق ساختار داخلی محیط

انتقال صوت از طریق هوا کاملا واضح و قابل فهم است. به بیان ساده، هر حفره‌ای که در اتاق وجود داشته باشد می‌تواند صدا را ردوبدل کند. برای مثال، پریزها، لامپ‌های سقفی، کلیدها، شکاف بین درب‌ها و پنجره‌ها، کانال کولر و… بهترین راه برای انتقال صدا به شمار می‌آیند. 

انتقال صوت از طریق ساختار داخلی محیط کمی پیچیده‌تر از انتقال صوت از طریق هواست. بیائید از این‌جا شروع کنیم… وقتی صدا تولید می‌شود، به دیوار، کف، سقف، کانال کولر و سایر المان‌های محیط برخورد می‌کند و باعث ایجاد رزونانس در آن‌ها می‌شود. این را به خاطر داشته باشید که تمام المان‌های یک ساختمان، به یک‌دیگر متصل هستند.

بنابراین وقتی صدا به یک طرف دیوار برخورد می‌کند، لرزش بسیار ناچیزی در دیوار ایجاد می‌کند و این لرزش به طرف دیگر دیوار منتقل شده و صدایی که باعث ایجاد این لرزش(رزونانس) شده، در آن طرف دیوار دوباره شکل می‌گیرد. به همین دلیل است که اتاق‌های ایزوله نشده اصطلاحا نشت صوتی زیادی دارند و صدای داخل آن‌ها به‌راحتی به بیرون از اتاق منتقل می‌شود و متعاقبا صدای خارج از اتاق هم به‌راحتی به داخل اتاق سرایت می‌کند.

بعضی موزیسین‌ها از اتاق زیرزمین برای ضبط یا تمرین موسیقی استفاده می‌کنند اما فراموش کرده‌اند که حتی بتن هم جزئی از ساختمان است و اصوات را به تمام قسمت‌های ساختمان منتقل می‌کند! بد نیست بدانید از بتن به‌عنوان راه میان‌بر انتقال صدا یاد می‌شود؛ چراکه صوت از طریق بتن می‌تواند تمام ساختار ساختمان مانند درها، دیوارها، درزها و… را دور زده و به کل ساختمان سرایت کند! 

شاید این سوال برای شما به‌وجود آمده باشد که چگونه باید بر این مشکلات غلبه کرده و محیط مورد نظرمان را عایق کنیم. برای پاسخ به این پرسش، باید فاکتورهای زیادی مانند میزان بودجه، وضعیت ساختمان، آماده بودن/نبودن اتاق، اصواتی که می‌خواهید تولید کنید و... را مد نظر قرار دهید. بیائید یک سناریو کلی را در نظر بگیریم:

فرض کنید می‌خواهید اتاقی که قبلا از آن برای پخش موسیقی یا تماشای فیلم استفاده می‌کردید را ایزوله کنید. این را هم به یاد داشته باشید  که اتاق‌های خواب، دقیقا کنار این اتاق نیستند اما فاصله‌شان به‌حدی است که صدای این اتاق راحت به آن‌ها منتقل می‌شود. برای عایق کردن این اتاق، ۴ قدم زیر را به‌ترتیب انجام می‌دهیم:

قدم اول

عایق‌بندی دیوار. خوش‌بختانه انجام این کار، ضمن آن‌که نیاز به هزینه زیادی ندارد، نتیجه خوبی هم دارد. دیوارهای عایق شده معمولا برای اصوات موجود در فرکانس‌های پائین به‌عنوان Absorber (جاذب) عمل کرده و اصوات بم را جذب می‌کنند. این دیوارها همچنین از انتقال اصوات موجود در فرکانس‌های میانی و بالا نیز جلوگیری می‌کنند. حتما شما هم دیده‌اید که هنگام برخورد اصوات با دیوارهای معمولی، دیوار شروع به لرزیدن می‌کند. دیوارهای عایق شده این نقطه ضعف را ندارند و حتی با پخش اصوات بسیار بم هم نخواهند لرزید.

درب اتاق را با یک درب چوبی محکم جایگزین کنید و سپس منافذ و شکاف‌های بالا، پائین و قسمت‌های دیگر درب را بپوشانید. از درب‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع نشت صدا یاد می‌شود. درب‌های توخالی، اصوات بم را به‌شدت جذب می‌کنند. 

قدم دوم

انجام تمام مراحل قدم اول

حذف تمام پریزها و جایگزین کردن آن با جعبه‌های MDF معروف به Backer Box. فقط در قسمت فوقانی جعبه، یک حفره به‌اندازه کابل‌های Romex ایجاد کنید تا کابل‌ها وارد آن شده و حفره را مسدود کنند. بهتر است از جعبه‌های قدیمی‌تر استفاده کنید. به‌طورکلی، قبل از انجام این کار باید تعداد پریزها و دکمه‌ها را بدانید تا بهتر در مورد تعداد و مکان قرارگیری جعبه‌ها تصمیم‌گیری کنید. اگر به هر دلیلی نتوانستید دیوار [خشک] را جدا کنید و جعبه MDF را درون آن قرار دهید، حداقل از پدهای چسبنده برای محکم کردن و افزایش حجم جعبه پلاستیکی بهره ببرید.
 

مرحله قبل را برای لامپ‌های سقفی تکرار کنید. اگر می‌خواهید لامپ را درون جعبه محصور کنید، حتما از لامپ‌های عایق یا IC استفاده نمائید.

 

قدم سوم

انجام تمام مراحل قدم اول و دوم

افزون بر دیوارهای اصلی اتاق، یک لایه دیوار دیگر(دیوار خشک) تهیه کنید و این ۲ لایه را به‌وسیله چسب سبز به یک‌دیگر بچسبانید. انجام این کار باعث می‌شود دامنه داینامیکی به حداکثر مقدار ممکن برسد و در نتیجه، تمام اصوات زیر و بم به‌خوبی شنیده شوند. علاوه بر این، دیوار اضافه شده(دیوار خشک) می‌تواند انعکاس اصوات را تا حد چشم‌گیری کاهش دهد. از چسب سبز معمولا به‌عنوان «یک لایه چسب‌ناک انعطاف‌پذیر» یاد می‌شود. 

سعی کنید برای پنجره‌های اتاق، یک درب کشویی یا بازشو معمولی بسازید و بدین طریق از برخورد اصوات با شیشه پنجره جلوگیری کنید. لایه جلویی این درب می‌تواند از جنس MDF باشد اما پشت آن حتما باید عایق باشد. اگر پنجره‌ها کمی فرورفتگی دارند(داخل دیوار قرار گرفته‌اند) ، درب را کمی کوچک‌تر بسازید تا بتوانید از نوارهای عایق آب و هوا ¾ اینچی برای پر کردن فضاها و حفره‌های مابین آن‌ها استفاده کنید. اگر نخواستید این کار را انجام دهید، می‌توانید یک قاب ۲ در ۲ برای پنجره بسازید و آن را به سمت داخل(به سمت خودتان) باز کنید. 

قدم چهارم

انجام تمام مراحل قدم اول، دوم و سوم

عایق‌بندی کف. شما به ۲ طریق می‌توانید کف ساختمان را عایق‌بندی کنید: استفاده از کف‌پوش‌های Dri-Cor یا تهیه عایق‌های لاستیکی مخصوص و سپس قرار دادن یک لایه کف‌پوش جدید(سرامیک، پارکت و…) روی آن. شما همچنین می‌توانید کف‌پوش‌های لاستیکی(Rubber Mat) را به‌وسیله متریالی به‌نام Gypcrete به زمین بچسبانید.

اکنون کف اتاق شما از ۳ لایه تشکیل شده و همین امر، انتقال و انعکاس صدا را تا حد چشم‌گیری کاهش می‌دهد. همان‌طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، برای ایزوله صحیح و استاندارد محیط، باید با ساختار ساختمان‌ها آشنایی داشته باشید. بنابراین اگر کمی با نحوه ساخت بنا آشنایی داشته باشید، می‌دانید که تیرآهن‌هایی که از کف اتاق‌ها رد شده‌اند، به تمام بخش‌های خانه راه دارند و یک سازه واحد را شکل می‌دهند. حتی با وجود متریالی که نام بردیم، باز هم اصوات بم به‌راحتی می‌توانند از طریق تیرآهن‌ها به سایر اتاق‌ها و بخش‌های ساختمان منتقل شوند. 

از یک سیستم تهویه جداگانه برای اتاق مورد نظرتان استفاده کنید. امروزه سیستم‌های تهویه‌ای تحت عنوان مینی‌اسپلیت در بازار وجود دارند که ضمن مقرون‌به‌صرفه بودن، نویز بسیار کمی(حدود ۲۵ دسی‌بل) را تولید می‌کنند و برای اتاق‌های ایزوله، واقعا انتخاب مناسبی به‌حساب می‌آیند. 
 

بهتر است علاوه بر دیوار اصلی و دیوار خشکی که در قدم سوم اضافه کردیم، یک لایه دیوار خشک دیگر نیز اضافه کنیم. 

اگر به هر دلیل دیوار خشک را برداشته‌اید، برای نصب مجدد آن، از کلیپس‌های مخصوص ایزولیشن RSIC-1 و شیارهای Hat استفاده نمائید. این تجهیزات شاید کمی فضا اشغال کنند اما به‌شکل مؤثری می‌توانند نویز محیط را کاسته و بدین ترتیب به ایزوله کردن محیط، کمک کنند. این نکته را فراموش نکنید که با همه این تمهیدات، باز هم یک طرف تیرآهن‌ها و سایر متریال در اتاق شما و طرف دیگر آن در یک اتاق دیگر است. بنابراین هنوز هم با پخش اصوات، لرزش بسیار ناچیزی در لاین سازه‌ها به‌وجود می‌آید. این لرزش‌ها دیوار را به یک ووفر(Woofer) بزرگ تبدیل می‌کنند.